Beowulf, #2, Old English (Mei 2024)
Beowulf, heroïsch gedicht, de hoogste prestatie van de oud-Engelse literatuur en het vroegste Europese volkse epos. Het gaat over gebeurtenissen uit het begin van de 6e eeuw en wordt verondersteld te zijn samengesteld tussen 700 en 750. Hoewel het oorspronkelijk geen titel had, werd het later genoemd naar de Scandinavische held Beowulf, wiens heldendaden en karakter het verbindende thema vormen. Er is geen bewijs van een historische Beowulf, maar sommige personages, sites en gebeurtenissen in het gedicht kunnen historisch worden geverifieerd. Het gedicht verscheen pas in 1815 in druk. Het wordt bewaard in een enkel manuscript dat dateert uit circa 1000 en staat bekend als het Beowulf-manuscript (Cotton MS Vitellius A XV).
Quiz
Beroemde auteurs
Wie schreef The Last of the Mohicans?
Beowulf bestaat uit twee delen. Het opent in Denemarken, waar de prachtige medehal van koning Hrothgar, Heorot, al 12 jaar lang wordt geteisterd door nachtelijke bezoeken van een kwaadaardig monster, Grendel, die de krijgers van Hrothgar afvoert en verslindt. Onverwacht arriveert de jonge Beowulf, een prins van de Geats in Zuid-Zweden, met een kleine groep vasthouders en biedt aan om Heorot van zijn monster te reinigen. Hrothgar is verbaasd over de weinig bekende heldhaftige durf, maar verwelkomt hem, en na een avond van feesten, veel beleefdheid en wat onbehaaglijkheid, trekt de koning zich terug en laat Beowulf de leiding. 'S Nachts komt Grendel uit de hei, tranen openen de zware deuren en verslinden een van de slapende Geats. Vervolgens worstelt hij met Beowulf, wiens krachtige grip hij niet kan ontsnappen. Hij rukt zich los, scheurt zijn arm af en vertrekt, dodelijk gewond.
De volgende dag is er een van vreugde in Heorot. Maar 's nachts terwijl de krijgers slapen, komt Grendel's moeder om haar zoon te wreken en een van Hrothgar's mannen te doden. 'S Morgens zoekt Beowulf haar uit in haar grot op de bodem van een loutere moord en doodt haar. Hij snijdt het hoofd van het lijk van Grendel af en keert terug naar Heorot. De Denen verheugen zich opnieuw. Hrothgar houdt een afscheidsrede over het karakter van de echte held, zoals Beowulf, verrijkt met eer en prinselijke gaven, naar huis terugkeert naar koning Hygelac van de Geats.
Het tweede deel gaat snel over de daaropvolgende dood van koning Hygelac in een (historisch) gevecht, de dood van zijn zoon en de opvolging van Beowulf tot het koningschap en zijn vreedzame heerschappij van 50 jaar. Maar nu verwoest een vuurspuwende draak zijn land en de pasteuze maar verouderde Beowulf pakt het aan. De strijd is lang en verschrikkelijk en vormt een pijnlijk contrast met de strijd van zijn jeugd. Pijnlijk is ook de verlatenheid van zijn houders behalve zijn jonge bloedverwant Wiglaf. Beowulf doodt de draak maar is dodelijk gewond. Het gedicht eindigt met zijn begrafenisrituelen en een klaagzang.
Beowulf behoort metrisch, stilistisch en thematisch tot een heroïsche traditie gebaseerd op Germaanse religie en mythologie. Het maakt ook deel uit van de bredere traditie van heroïsche poëzie. Veel incidenten, zoals het afbreken van de arm van het monster door Beowulf en zijn afdaling in de loutere, zijn bekende motieven uit de folklore. De ethische waarden zijn duidelijk de Germaanse code van loyaliteit aan opperhoofd en stam en wraak op vijanden. Toch is het gedicht zo doordrenkt van een christelijke geest dat het de grimmige dodelijkheid van veel van de Eddaic-legenden of de sagen van de IJslandse literatuur mist. Beowulf zelf lijkt altruïstischer dan andere Germaanse helden of de oude Griekse helden van de Ilias. Het is veelbetekenend dat zijn drie veldslagen niet tegen mensen zijn, wat de vergelding van de bloedwraak zou inhouden, maar tegen kwaadaardige monsters, vijanden van de hele gemeenschap en van de beschaving zelf. Veel critici hebben het gedicht gezien als een christelijke allegorie, met Beowulf de voorvechter van goedheid en licht tegen de krachten van kwaad en duisternis. Zijn opofferingsdood wordt niet als tragisch gezien, maar als het passende einde van het leven van een goede (sommigen zouden "te goed" zeggen) held.
Dat wil niet zeggen dat Beowulf een optimistisch gedicht is. De Engelse criticus JRR Tolkien suggereert dat het totale effect meer een lange, lyrische elegie is dan een epos. Zelfs de eerdere, gelukkiger sectie in Denemarken is gevuld met onheilspellende toespelingen die goed begrepen werden door het hedendaagse publiek. Na de dood van Grendel spreekt koning Hrothgar dus optimistisch over de toekomst, waarvan het publiek weet dat deze zal eindigen met de vernietiging van zijn lijn en het verbranden van Heorot. In het tweede deel is de beweging langzaam en funeraal: scènes uit de jeugd van Beowulf worden in mineur opnieuw afgespeeld als een contrapunt voor zijn laatste gevecht, en de stemming wordt steeds somberder naarmate de wyrd (het lot) dat bij alle mannen op hem afkomt, hem nadert.
Beowulf is vaak vertaald in modern Engels; renderings van Seamus Heaney (1999) en Tolkien (afgerond 1926; gepubliceerd 2014) werden bestsellers. Het is ook de bron geweest voor hervertellingen in tekst - bijvoorbeeld John Gardner's Grendel (1971), die het standpunt van het monster inneemt - en als films.
