Mare maanfunctie

Merrie, meervoud maria, elke vlakke, donkere laagvlakte op de Maan. De term, die in het Latijn 'zee' betekent, werd abusievelijk op dergelijke kenmerken toegepast door telescopische waarnemers uit de 17e eeuw. Maria zijn in feite enorme bassins met lavastromen die worden gekenmerkt door kraters, richels, breuken en rechte en meanderende valleien die rilles worden genoemd en die geen water bevatten. Er zijn ongeveer 20 belangrijke gebieden van dit type, waarvan de meeste - inclusief de grootste - zich aan de kant van de maan bevinden die altijd naar de aarde gericht is. Maria zijn de grootste topografische kenmerken van de maan en kunnen met het blote oog vanaf de aarde worden gezien. (Samen met de heldere maanhooglanden vormen ze het gezicht van de 'man in de maan'.)

Monsters van maansteen en aarde die Apollo-astronauten hadden meegebracht, toonden aan dat de maria zijn samengesteld uit basalt dat is gevormd uit lavastromen aan de oppervlakte die later stollen. Het oppervlak, tot ongeveer 5 meter (16 voet), vertoont effecten van karnen, versmelting en fragmentatie als gevolg van miljarden jaren bombardementen door kleine meteoroïden. Deze puinlaag, die gesteentefragmenten van alle groottes tot fijn stof omvat, wordt regolith genoemd. Voordat de eerste onbemande ruimtevaartuigen op de maan landden in de jaren zestig, vreesden sommige astronomen dat het oppervlak zo zou worden verpulverd dat de machines zouden inzinken. Deze missies - en de bemande landingen die daarop volgden - onthulden dat de regoliet slechts enigszins samendrukbaar was en stevig genoeg om ondersteunend te zijn.

De maria-bekkens werden ongeveer 3,9 miljard jaar geleden gevormd tijdens een periode van intensief bombardement door lichamen van asteroïde-afmetingen. Dit was lang nadat de maankorst voldoende was afgekoeld en gestold, na de vorming van de maan, om grote inslaglittekens te behouden. Vervolgens, gedurende een periode die tot misschien drie miljard jaar geleden duurde, overspoelde een lange reeks van vulkanische gebeurtenissen de gigantische bekkens en de omliggende laaggelegen gebieden met magma afkomstig van honderden kilometers in het binnenland. Hoewel de erkende gigantische inslagbassins op dezelfde manier zijn verdeeld over de nabije en verre zijden van de maan, werden de meeste verre bassins nooit overspoeld met lava om maria te vormen. De reden moet nog worden opgehelderd, maar het kan te maken hebben met een asymmetrie van de korst van de maan, die aan de andere kant ongeveer tweemaal zo dik lijkt te zijn als aan de nabije kant en dus minder snel volledig is gescheurd door grote inslagen. De meeste maria worden geassocieerd met mascons, gebieden met bijzonder dichte lava die afwijkingen veroorzaken in het zwaartekrachtveld van de maan.