Opaal mineraal

Opaal, silica mineraal dat op grote schaal wordt gebruikt als edelsteen, een submicrocrystalline variëteit van cristobalite. In de oudheid was opaal een van de nobele edelstenen en stond het op de tweede plaats na smaragd door de Romeinen. In de middeleeuwen had het geluk, maar in de moderne tijd wordt het als pech beschouwd.

silicamineraal: opaal

Opaal is slecht kristallijn of amorf waterhoudend silica dat compact en glasachtig is en meestal doorschijnend wit

Opaal is in wezen kleurloos, maar dergelijk materiaal wordt zelden gevonden. Verspreide onzuiverheden geven over het algemeen verschillende doffe lichaamskleuren aan opaal, variërend van geel en rood afkomstig van ijzeroxiden tot zwart van mangaanoxiden en organische koolstof. De melkigheid van veel witte en grijze opalen is te danken aan een overvloed aan kleine met gas gevulde holtes erin. Zwart opaal, met een zeer donkergrijze of blauw tot zwarte carrosseriekleur, is bijzonder zeldzaam en zeer gewaardeerd. Witte opaal, met lichte carrosseriekleuren en vuuropaal, gekenmerkt door gele, oranje of rode carrosseriekleur, komen veel vaker voor.

Kostbare opalen zijn doorschijnend tot transparant en onderscheiden zich door een combinatie van melkachtige tot parelachtige opalescentie en een aantrekkelijk kleurenspel. Deze kleuren flitsen en veranderen naarmate een steen vanuit verschillende richtingen wordt bekeken en wordt veroorzaakt door interferentie van licht langs minuscule scheurtjes en andere interne inhomogeniteiten.

Opaal wordt afgezet uit circulerend water in uiteenlopende vormen als knobbeltjes, stalactitische massa's, aderen en korstjes en wordt wijd verspreid in bijna alle soorten gesteenten. Het komt het meest voor in vulkanische rotsen, vooral in gebieden met warmwaterbronnen. Het vormt ook pseudomorfen na hout en ander fossiel organisch materiaal en na gips, calciet, veldspaatjes en vele andere mineralen die het heeft vervangen. Als opaalachtig materiaal dat wordt uitgescheiden door organismen zoals diatomeeën en radiolarianen, vormt opaal belangrijke onderdelen van vele sedimentaire ophopingen.

De beste edelsteenopalen zijn verkregen uit Zuid-Australië, Queensland en Nieuw-Zuid-Wales in Australië; het Lightning Ridge-veld staat bekend om prachtige zwarte stenen. Afzettingen van witte opaal in Japan, vuuropaal in Mexico en Honduras en verschillende soorten kostbare opaal in India, Nieuw-Zeeland en de westelijke Verenigde Staten hebben ook veel edelsteenmateriaal opgeleverd. Het meeste van het kostbare opaal dat in de oudheid op de markt werd gebracht, werd verkregen door gebeurtenissen in wat nu Slowakije is. Verschillende vormen van opaal worden op grote schaal gedolven voor gebruik als schuurmiddelen, isolatiemedia, vulstoffen en keramische ingrediënten.

Vuuropalen zijn meestal facetgeslepen, maar de meeste andere kostbare opalen zijn en cabochon afgewerkt omdat hun optische eigenschappen het best worden weergegeven op glad afgeronde oppervlakken. Ondermaatse fragmenten worden gebruikt voor inlegwerk en kleine stukjes verspreid over een natuurlijke matrix worden gewoonlijk verkocht onder de naam wortel van opaal. Omdat opaal kan barsten of zijn kleur kan verliezen als het opdroogt, worden veel afgewerkte stenen beschermd door water of oliefilms totdat ze worden verkocht. Opalen absorberen vloeistoffen heel gemakkelijk. Een extreem poreuze variëteit, bekend als hydrofaan, kan verrassende hoeveelheden water opnemen; het is bijna ondoorzichtig als het droog is, maar bijna transparant als het verzadigd is. Lichtgekleurde stenen worden vaak geverfd om te lijken op zeldzamere, dieper gekleurde variëteiten.