Matthias Flacius Illyricus, Servokroatisch Matija Vlačić Ilir, (geboren op 3 maart 1520, Albona, Republiek Venetië [nu Labin, Kroatië] - overleden 11 maart 1575, Frankfurt am Main), lutherse hervormer, pionier in kerkhistorische studies, en theologische controversialist die een blijvende breuk veroorzaakte binnen het lutheranisme.
Quiz
Een geschiedenisstudie: feit of fictie?
Een goochelaar vloog het eerste vliegtuig in Australië.
Vanaf 1539, na studies in Venetië bij de humanist Baptista Egnatius, bezocht Flacius de universiteiten van Basel, Tübingen en Wittenberg. Hij werd in 1541 op Wittenberg verwelkomd door Philipp Melanchthon en kwam onder de invloed van Martin Luther. Benoemd tot hoogleraar Hebreeuws in Wittenberg in 1544, wekte Flacius Melanchthons toorn op omdat hij zich verzette tegen de Augsburgse Interim (1548) en de Leipzigse Interim (1548), die Lutherse basisovertuigingen formuleerde. In 1549 verhuisde hij naar Magdeburg, waar zijn geschil met Melanchthon werd opgelost.
Vanaf 1552 hield Flacius zich bezig met de Ecclesiastica historia, zijn belangrijkste werk in de kerkgeschiedenis. Voltooid in 1574 en vanaf de derde editie (1757) de Centuriae Magdeburgenses ("Magdeburg Centuriën") genoemd, behandelt het de eeuwen van de kerkgeschiedenis mechanisch als afzonderlijke eenheden. Onder zijn supervisie werd het opgesteld op basis van manuscripten die verzameld waren in alle toegankelijke Europese bibliotheken door een groep die bekend staat als de centuriators. Vaak bedoeld als polemiek, was het de bedoeling om rooms-katholieke beweringen over authenticiteit te weerleggen.
Als hoogleraar van het Nieuwe Testament aan de Universiteit van Jena in 1557, werd Flacius al snel verwikkeld in een nieuwe controverse met Melanchthon over adiaforisme, waarin wordt gesteld dat bepaalde religieuze doctrines of praktijken zaken van onverschilligheid zijn omdat ze in de Bijbel niet worden geboden of verboden. Melanchthon nam het meer liberale standpunt in dat sommige kenmerken van de Reformatie-theologie relatief klein waren en daarom vatbaar voor compromissen, maar Flacius hield een strikte kijk op Luthers overtuigingen en weigerde op enig punt te onderhandelen. Na een reeks persoonlijke aanvallen op Melanchthon werd Flacius in 1561 uit zijn post bij Jena verwijderd en woonde achtereenvolgens in Regensburg, Antwerpen, Frankfurt, Strassburg en opnieuw in Frankfurt.
Onder andere werken van Flacius zijn Clavis scripturae sacrae (1566; "Sleutel tot de Heilige Schrift"); zijn versie (1555) van Luthers geschriften; en het 'Book of Confutation' (1559), waarin hij zijn positie in de adiaphorist-controverse uiteenzette.
